Jesz, jesz i... chudniesz

Powodem może być zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki (ZNT): stan, w którym organ ten nie wytwarza wystarczającej ilości enzymów niezbędnych do trawienia - głównie tłuszczów, ale też białek i węglowodanów. Tłuszcze rozkłada proteaza, białka - lipaza, węglowodany zaś - amylaza (obecna też w ślinie).

Ich niedobór sprawia, że jedzenie, choć przechodzi przez układ pokarmowy, pozostaje dla organizmu niedostępne: nie może zostać wchłonięte w jelicie. Owszem, chudnie się, ale przykrych objawów niedomogi trzustki jest więcej. Zalicza się do nich luźne, cuchnące, jasne stolce, które trudno spłukać w toalecie, wodniste biegunki, uczucie pełności, bóle brzucha, wzdęcia i gazy.

To głównie efekt obecności w jelicie niestrawionych tłuszczów. Przy długotrwałej, nieleczonej zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki może dojść do obrzęków i wodobrzusza - wywołanych niedoborem białka - oraz do niedokrwistości.

Organizmy chorych na ZNT nie otrzymują odpowiedniej porcji witamin i mikroelementów, zwłaszcza tych rozpuszczalnych w tłuszczach (czyli A, D, E i K, ale i B12). Brak wit. K bywa przyczyną krwawień. Niedobory innych witamin mogą prowadzić do łojotokowego zapalenia skóry, pleśniawek, wypadania włosów, osłabienia mięśni, zaburzeń czucia, drgawek czy ślepoty zmierzchowej. Wywołane biegunkami zaburzenia elektrolitowe (niedobory wapnia i magnezu) zwiększają ryzyko tężyczki.

Choroba najczęściej jest efektem uszkodzenia trzustki z powodu stanów zapalnych. W wyniku tego zmniejsza się jej zdolność do wytwarzania enzymów lub utrudniony bywa odpływ enzymów do jelita. Stają się one wtedy aktywne już we wnętrzu trzustki (zamiast dopiero w dwunastnicy), co prowadzi do nadtrawiania jej tkanki. A najczęstszymi przyczynami zapalenia trzustki są kamica dróg żółciowych i nadużywanie alkoholu.

Na ZNT częściej zapadają też osoby z podwyższonym poziomem triglicerydów, będące po operacjach w okolicy trzustki oraz chore na mukowiscydozę, chorobę Leśniowskiego-Crohna i celiakię. Czasem objawy choroby mogą się pojawiać przy dużej nadkwasocie.

Przy podejrzeniu ZNT lekarz zleci zapewne badanie zawartości tłuszczu w stolcu, test z D-ksylozą oraz testy krwi, które mogą wykryć anemię i niedobory elektrolitów. Oraz dodatkowo: tomografię lub rezonans magnetyczny trzustki, ewentualnie endoskopowe USG, pozwalające wykryć np. kamienie, guzy lub blizny utrudniające przechodzenie soków trzustkowych do przewodu pokarmowego. Chodzi o to, by określić pierwotną przyczynę dolegliwości, bo dzięki temu można lepiej dopasować terapię.