Dla kogo darmowe badania przesiewowe płuc?

Poza paleniem papierosów czynnikami ryzyka zachorowania na nowotwór płuc są: bierne palenie - narażenie na wdychanie dymu papierosowego, długotrwały kontakt z azbestem, radonem oraz chemikaliami stosowanymi w przemyśle, spaliny i smog, dziedziczna podatność na ten nowotwór. 

Niestety, zbyt późno zgłaszamy się do lekarza, ponieważ wczesne stadia raka płuc nie dają żadnych objawów. 

Dlatego tak duże znaczenie mają kontrolne badania klatki piersiowej: osoby dorosłe w ramach profilaktyki raka płuc powinny wykonywać RTG klatki piersiowej raz na dwa lata, a palące - raz do roku.

Rusza właśnie Ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej. Skierowany jest do osób szczególnie zagrożonych tym nowotworem. 

Możesz się w ramach niego przebadać, jeśli: masz 50-74 lata, palisz paczkę papierosów dziennie od 20 lat lub dwie paczki dziennie przez 10 lat: rzuciłaś palenie na więcej niż 15 lat.

Wczesne stadia nowotworu płuc (pierwsze i drugie) z reguły przebiegają bezobjawowo. 

Jednak gdy choroba jest bardziej zaawansowana, mogą pojawić się: uporczywie nawracające, mimo leczenia, kaszel lub chrypka, zapalenia płuc z nawrotami, duszności, krew w odkrztuszanej plwocinie, bóle w klatce piersiowej, ból zlokalizowany w okolicy barku lub łopatki, nawracające stany podgorączkowe, silne osłabienie, utrata wagi. 

Ważne. Kiedy kolejne morfologie krwi wykazują nasilającą się niedokrwistość, a ta nie poddaje się leczeniu, może być to symptomem rozwijającego się nowotworu. 

Zawsze w takiej sytuacji powinnaś dostać od lekarza rodzinnego skierowanie na dalszą diagnostykę.

Na badania zgłaszać się mogą zarówno osoby wypalające 20 papierosów dziennie od co najmniej 20 lat, jak i niepalące od 15 lat lub mniej. 

Po wstępnej kwalifikacji zostaniesz skierowana na niskodawkową tomografię komputerową (bez kontrastu), emitującą czterokrotnie niższe promieniowanie niż standardowa tomografia płuc. 

Jeżeli badanie wykryje zmianę w płucach, dalsze postępowanie zależy od jej wielkości: gdy średnica guzka wynosi 4-5 mm, pacjent pozostaje pod obserwacją, a kolejne badanie wykonuje się po roku, guzki o średnicy powyżej 6 mm - po trzech miesiącach,  guzki o średnicy powyżej 8 mm należy skontrolować po sześciu miesiącach, guzki większe o znamionach nowotworu złośliwego - pacjent ma być kierowany do ośrodka diagnostycznego (pulmonologia/torakochirurgia) na diagnostykę, ewentualnie zabieg chirurgiczny w oddziale chirurgii klatki piersiowej. 

Listę ośrodków biorących udział w programie znajdziesz na stronie Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc (www.igichp.edu.pl), w zakładce: programy. 

Gdy podczas badania przesiewowego lub profilaktycznego RTG klatki piersiowej (konieczne są dwa ujęcia: przednie i boczne) lekarz wykryje groźne zmiany w płucach, zleci dalszą diagnostykę:  bronchoskopię, czyli wziernikowanie płuc za pomocą cewnika z kamerą i źródłem światła. 

Podczas tego badania lekarz pobiera wycinki tkanki płucnej do dalszej diagnostyki; histopatologię - patomorfolog lub histopatolog ogląda pod mikroskopem pobrany materiał, ocenia, jaki charakter ma guzek (nie każdy jest nowotworem złośliwym). 

Badanie pozwala zdiagnozować różne rodzaje raka płuca, od czego zależy decyzja o sposobie leczenia; badania genetyczne (molekularne) - mają na celu wykrycie zmutowanego genu odpowiedzialnego za rozwój określonych typów nowotworu (wynik decyduje o zastosowaniu tzw. leczenia celowanego); PET (pozytonowa tomografia emisyjna) - służy do wykrywania przerzutów. 

U około 19 procent chorych na raka płuc wdraża się leczenie chirurgiczne. Na operację są zwykle kierowani chorzy, u których średnica guzka nie przekracza trzech centymetrów (w I lub II stadium). 

Zabieg usunięcia zmiany przeprowadza chirurg klatki piersiowej (w wielu ośrodkach można skorzystać z metody małoinwazyjnej, bez rozcinania klatki piersiowej). 

Niezwykle ważne jest więc, by po uzyskaniu diagnozy i otrzymaniu skierowania do szpitala chora osoba trafiła na oddział torakochirurgii. Pacjent ma prawo sam wybrać szpital. W wyborze miejsca oraz metody terapii pomóc może fundacja Alivia (www.alivia.org.pl). 

Po operacji czasem stosuje się chemio- i radioterapię (zależy to od pooperacyjnego wyniku histopatologicznego). Ma na celu zminimalizowanie ryzyka nawrotu choroby. 

Zarówno chemię (najczęściej podaje się cis-platynę), jak i napromienianie promieniami rentgenowskimi lekarz onkolog może zaordynować jeszcze przed wykonaniem zabiegu, by zmniejszyć wielkość nowotworu (taki schemat leczenia stosuje się w przypadku trzeciego, czasami czwartego stadium zaawansowania choroby). 

Leczenie farmakologiczne i radioterapię wdraża się też w sytuacji, gdy nie ma szansy na chirurgiczne usunięcie zmiany, bo nowotwór zajmuje zbyt dużą powierzchnię lub jest rozsiany. 

Leki najnowszej generacji (terapia spersonalizowana) są dostępne w ramach programów lekowych prowadzonych pod patronatem Ministerstwa Zdrowia.

Dobierane są indywidualnie dla każdego pacjenta, po wykonaniu badań molekularnych. Bezpłatnym leczeniem w ramach programów lekowych objętych jest obecnie 40 tysięcy pacjentów z rakiem płuca.

Od niedawna dostępne są w Polsce nowe leki molekularne - alektynib i kryzotynib - oraz przeciwciała monoklonalne stosowane w immunoterapii (aktywują układ odpornościowy do walki z nowotworem).

Zobacz także: