Ciepło, gorąco, udar!

Kiedy zaczynają się wakacje i nadchodzą upalne dni, każdy z nas myśli o wypoczynku i miłych chwilach. Nikt nie zastanawia się, co może nam grozić, gdy temperatura powietrza przekracza 30°C w cieniu i żar leje się z nieba. Dlatego wiele osób ulega słonecznym poparzeniom, doznaje udaru cieplnego lub słonecznego. A przecież można temu zapobiec.

Warto dowiedzieć się, jak uniknąć niebezpieczeństwa. Pierwsze objawy przegrzania mogą być mylące i przypominać np. przeziębienie. Pojawiają się bolesne kurcze mięśni i ogólne wyczerpanie organizmu. Mijają jednak, gdy ochłodzimy się, wypoczniemy, wypijemy szklankę lub dwie soku albo wody mineralnej.

Jeśli jednak nie zareagujemy na sygnały wysłane przez nasz organizm, może pojawić się udar cieplny. Zwykle można zorientować się, że nadchodzi. Niepokój powinny wzbudzić następujące objawy:

- mimo wysokiej temperatury na dworze przestajesz się pocić,

- skóra robi się nienaturalnie sucha i bardzo blada,

- tętno znacznie rośnie, mimo że pozostajesz w spoczynku i nie ćwiczysz zbyt intensywnie,

- czujesz, że wzrasta ciśnienie,

- masz bóle i zawroty głowy, temperatura ciała rośnie (może nawet być to wysoka gorączka), pojawiają się dreszcze.

Bardzo często udar cieplny objawia się wymiotami i nudnościami. Z tego też powodu bywa brany za zatrucie pokarmowe lub przeziębienie i tak też traktowany - lekami na biegunkę lub aspiryną. To poważny błąd, bo takie leki mogą zaszkodzić. W upalne dni zawsze trzeba się liczyć z tym, że powyższe objawy mogą być oznaką udaru i postępować zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy.

Osobę chorą zabierz w miejsce, gdzie nie jest gorąco (w cień), posadź przy wentylatorze. W pomieszczeniu (jeśli jest) włącz klimatyzację, ale na bardzo niską temperaturę.

Schładzaj ciało za pomocą kompresów. Ręczniki zmoczone w chłodnej (ale nie za zimnej, aby uniknąć szoku termicznego) wodzie przykładaj do czoła, karku, owijaj nimi przedramiona i łydki. Może pomóc także chłodna kąpiel (ale nie prysznic).

Podawaj do picia wodę (ale bez lodu!) lub inne chłodne napoje, tylko bez kofeiny. Pod żadnym pozorem - z alkoholem!

Jeśli to nie pomoże, a pojawiają się inne, niepokojące objawy (patrz ramka poniżej), wezwij pomoc. Nie wahaj się, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby starsze, z problemami zdrowotnymi, kobiety w ciąży lub małe dzieci.

Zanim zjawi się pomoc, postępuj w następujący sposób: 

- jeśli osoba z udarem jest przytomna, należy ułożyć ją na plecach z nogami uniesionymi na wysokość ok. 30 cm,

- osobę nieprzytomną, ale oddychającą, z zachowaną pracą serca, ułóż w pozycji bocznej bezpiecznej. Trzeba stale kontrolować tętno i oddech. Gdy zanika, rozpocznij reanimację (30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy).

Do udaru cieplnego może dojść nie tylko w bardzo słoneczne dni. Zagrożenie jest równie duże w dni pochmurne, ale gorące, gdy powietrze jest bardzo wilgotne. Gdy nie ma wiatru albo ruch powietrza jest nieznaczny, jest duszno i wilgotno, może dojść do poważnych zaburzeń w termoregulacji organizmu.

Jeśli natomiast jest gorąco i do tego świeci słońce, wówczas może dojść do szczególnej odmiany udaru cieplnego, czyli udaru słonecznego. Przyczyną jest zbyt długie wystawienie ciała na działanie promieni słonecznych. Prowadzi to do zaburzeń pracy ośrodka termoregulacji, odwodnienia i nadmiernej utraty elektrolitów. Organizm ma problemy z oddawaniem ciepła.

Objawy udaru słonecznego są takie same jak cieplnego. Może dodatkowo dojść też do poparzeń skóry. Przy udarze cieplnym i słonecznym zasady udzielania pierwszej pomocy są takie same. Poparzoną skórę można posmarować preparatami chłodzącymi i gojącymi.

W czasie upałów lepiej ograniczyć podróżowanie samochodem, zwłaszcza gdy nie ma on klimatyzacji. Jeśli już musisz, podróżuj z włączoną klimatyzacją (na temp. o 5-8 stopni niższą niż na zewnątrz) lub z uchylonymi oknami. Co 2-3 godziny zrób przerwę w podróży, parkuj w cieniu.

Podczas jazdy trzeba dużo pić. Można także jeść owoce. Najlepsze są takie, które mają dużo soku, ale nie są zbyt słodkie (truskawki, wiśnie). Cukier sprawia, że płyny gorzej się wchłaniają, bo wolniej przenikają z przewodu pokarmowego do komórek całego organizmu. W związku z tym nie nawadniają ich w należyty sposób.

Nie wolno zostawiać w samochodzie małych dzieci (bo np. śpią) nawet na kwadrans. U nich do przegrzania dochodzi bardzo szybko. Ich ciała łatwiej pobierają ciepło z otoczenia, a mechanizmy termoregulacji nie są w pełni dojrzałe i zdolne do intensywnego wysiłku. Może się to skończyć tragicznie.

1. Lepiej pozostań w domu między godziną 11.00 a 15.00, kiedy upał jest najbardziej dokuczliwy. Z wychodzenia powinny zwłaszcza zrezygnować osoby starsze, cierpiące m.in. na schorzenia układu krążenia, (np. nadciśnienie, żylaki, zakrzepicę) i tarczycy. Spacery w tym czasie nie są także wskazane dla niemowląt i małych dzieci.

2. Jeśli musisz wyjść, załóż cienkie, przewiewne, jasne ubranie z naturalnych materiałów (bawełny, lnu, jedwabiu).

3. Nie zapominaj o nakryciu głowy. Może to być chustka, czapka z daszkiem, kapelusz, wykonane z jasnych materiałów (odbijają promienie słoneczne). Nakrycia głowy dla małych dzieci powinny mieć duży daszek, dobrze jeśli mają również wypustki zakrywające kark (chronią przed oparzeniami).

4. Noś przy sobie butelkę z wodą lub napojem izotonicznym i popijaj je małymi łykami.

5. W budynkach otwieraj okna tylko wtedy, jeśli temperatura wewnątrz jest wyższa niż na zewnątrz. W przeciwnym wypadku wietrz tylko rano i wieczorem.

6. Ochładzaj się biorąc co jakiś czas prysznic. Woda nie powinna być jednak bardzo zimna, a tylko o kilka stopni chłodniejsza od temperatury panującej na zewnątrz. Dzięki temu lepiej się ochłodzimy.

7. Unikaj picia alkoholu, napojów zawierających kofeinę, jedzenia ciężkostrawnych potraw. To przyczynia się do odwodnienia i zwiększa ryzyko udaru.

Więcej w serwisie:

Gładkie stopy bez tarki. Prosty krem za mniej niż złotówkę!

Skórka od banana wybieli zęby lepiej niż najdroższa pasta

Jak dbać o storczyki, aby kwitły przez wiele lat?