Bezpieczna farmokoterapia

Zanim weźmiemy lek, powinniśmy przeczytać ulotkę, ale większość ludzi tego nie robi. Na jakie informacje trzeba zwrócić uwagę?

Przede wszystkim na zalecenie dotyczące pory przyjmowania leku: przed posiłkiem, po jedzeniu czy w trakcie. To niezwykle ważne, bo w przypadku niektórych leków decyduje o skuteczności terapii. Druga istotna sprawa dotyczy instrukcji na wypadek, gdybyśmy zapomnieli wziąć kolejną dawkę.

Trzeba też zapoznać się także z informacją na temat możliwych skutków ubocznych. To spis objawów, jakie wystąpiły u ludzi w różnym wieku, cierpiących na dodatkowe choroby, w trakcie badań klinicznych przed zarejestrowaniem leku albo już po wprowadzeniu go na rynek. To nie znaczy, że wystąpią one podczas terapii, ale warto mieć świadomość, że tak się może zdarzyć.

Czy biorąc nowy preparat, powinniśmy uważnie obserwować organizm?

Koniecznie. Niepożądane działania leku mogą pojawić się nawet po latach terapii danym specyfikiem i być związane choćby z uszkodzeniem wątroby. Oczywiście, należy zachować szczególną ostrożność także wtedy, gdy zamiast leku, do którego jesteśmy przyzwyczajeni, zaczynamy zażywać jego odpowiednik.

Co zrobić, jeśli po zażyciu jakiegoś leku czujemy się dziwnie albo źle?

Jeśli wystąpią działania niepożądane, takie jak opisane w ulotce lub inne, należy je zgłosić lekarzowi, który go przepisał. Oceni, czy zgłaszane przez nas zdarzenie ma związek z przyjmowaniem danego leku. Gdy uzna to za zasadne, zmieni jego dawkę lub zastąpi innym medykamentem o podobnym działaniu. Jeżeli pogorszenie samopoczucia ma charakter gwałtowny, np. odczuwamy duszność lub mamy nasilający się obrzęk, to trzeba niezwłocznie wezwać karetkę albo udać się na ostry dyżur. 

Podobno pacjent ma prawo zgłosić działania niepożądane leków. Ale komu? I czy powinniśmy to robić? 

Lekarz, do którego trafia pacjent z działaniami niepożądanymi, ma obowiązek zgłosić to w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Każde zawiadomienie jest szczegółowo analizowane. Jeśli jest ich wiele, to lek może być nawet wycofany. Pacjent, który zaobserwował u siebie działanie niepożądane wskutek przyjmowania jakiegoś preparatu, może też sam to zgłosić w Urzędzie Rejestracji albo udać się do apteki i poprosić, aby jej kierownik zrobił to w jego imieniu. Takie informacje są cenne dla bezpieczeństwa innych pacjentów.

W aptece często stajemy przed dylematem: kupić droższy lek oryginalny czy tańszy odpowiednik? Czy zamienniki zawsze działają tak samo?

Przed wprowadzeniem na rynek leku odtwórczego producent ma obowiązek dowieść jego biorównoważności względem leku oryginalnego. To oznacza, że po jednej, dwóch, pięciu godzinach do krwi trafi taka sama ilość substancji czynnej. Nie mamy jednak pewności, czy skuteczność terapeutyczna danego leku i jego odpowiednika są takie same.

Lek oryginalny i generyk muszą zawierać taką samą ilość substancji czynnej, ale mogą różnić się pod względem zawartości składników pomocniczych, takich jak substancje wypełniające czy stabilizujące. To właśnie one mogą wpłynąć na skuteczność preparatu albo spowodować występowanie działań niepożądanych. Wystarczy, że jeden producent użyje glukozy lub fruktozy, a inny - czegoś innego. Dla osoby z nietolerancją monocukrów ta pozornie błaha zmiana może mieć przykre konsekwencje.

Zdarza się, że tańsze odpowiedniki działają lepiej?

Bywa, że producenci leków generycznych sięgają po nowsze technologie niż te, z których korzystał producent leku oryginalnego. Dzięki temu substancja czynna jest bardziej oczyszczona i lek lepiej zachowuje się w naszym organizmie.

Czym się kierować przy wyborze? 

Jeżeli nie możemy sobie pozwolić na zakup leku oryginalnego, to wybierzmy generyk, ale lepiej przedyskutujmy to z lekarzem prowadzącym. Nie poleca się samowolnej zamiany leków, szczególnie osobom z chorobami przewlekłymi, takimi jak np. nadciśnienie, cukrzyca, niewydolność nerek. Ci pacjenci często przyjmują wiele różnych leków, które muszą ze sobą współgrać. Jeśli jeden z nich wymienimy na inny, który okaże się mniej skuteczny albo będzie wchodził w interakcję z pozostałymi lekami, to zaburzymy całą terapię. Lepiej nie narażać się na takie problemy. 

10/2016 PANI