Spisz. Niezwykłe pogranicze
Przez wieki Spisz był regionem granicznym, w którym przenikały się kultury. Do dziś w tradycji widzimy ślady słowackie, węgierskie, polskie, żydowskie, niemieckie i rosyjskie.
Polski Spisz między Pieninami a Tatrami to fragment rozległego regionu, leżącego w większej części na terenie dzisiejszej Słowacji. Nie ma tu dużych miast, za to wiele zacisznych, ciekawych miejscowości.
Wieś Frydman, uważaną za najstarszą na Podtatrzu, założono pod koniec XIII wieku. Najcenniejszy zabytek to murowany wczesnogotycki kościół św. Stanisława Biskupa. Nieopodal obejrzeć można renesansowy kasztel obronny.
W Niedzicy, na skalnym półwyspie nad Jeziorem Czorsztyńskim, stoi wzniesiony w XIV wieku zamek Dunajec. Należał do rodu Berzeviczych i przez lata strzegł węgiersko-polskiej granicy.
W XVIII wieku zamieszkał tu po powrocie z Peru awanturnik, Sebastian Berzeviczy. Podczas wojaży ożenił się z Inkaską, z którą miał córkę Uminę. Jej syn był potomkiem ostatniego wodza Inków – Tupaka Amaru.
Podobno starszyzna za opiekę nad małym księciem przekazała Berzeviczemu bezcenny skarb. Hiszpańska inkwizycja wpadła na trop Uminy. Zamordowano i pochowano ją na zamku w Niedzicy, a Berzeviczy ukrył wnuka na Morawach.
Skarb został w Pieninach. Po II wojnie światowej do kustosza muzeum w Niedzicy zgłosił się Andrzej Benesz – potomek Sebastiana. Wskazał kryjówkę pod trzecim stopniem schodów prowadzących do zamku.
Było tam inkaskie kipu – manuskrypt zakodowany pismem węzełkowym. Co w nim zapisano? Nie wiadomo, dokument zniknął, a Andrzej Benesz zginął wkrótce potem w wypadku.
W maleńkim Trybszu stoi drewniany kościółek świętej Elżbiety. Powstał w połowie XVI wieku, a najciekawsze jest w nim malowidło przedstawiające Sąd Ostateczny na tle gór.
To najstarsza w Polsce panorama Tatr. Po zwiedzaniu można aktywnie wypocząć i zregenerować siły. Niedaleko znajdują się ośrodki narciarskie i baseny termalne w Białce i Bukowinie Tatrzańskiej.
Rzeka Białka stanowi naturalną granicę między Spiszem a Podhalem. Koło miejscowości Krempachy utworzono rezerwat przyrody. Rzeka tworzy tu malowniczy przełom.
Warto odwiedzić drewniany kościół z 1567 roku pw. św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu. Znajduje się w nim najstarsza malowana panorama polskich Tatr (Hawrań, Płaczliwa Skała), stanowiąca tło dla przedstawienia Sądu Ostatecznego.
Wieś Frydman słynie z zabytkowych piwnic, w których do XIX wieku właściciele wsi z rodu Horwathów przechowywali wino sprowadzane z Węgier.
Zamek w Niedzicy. Adres: Zamek 1, Niedzica, tel: 18 262 94 89, e-mail: shsniedzica@wp.pl, zwiedzanie codziennie oprócz poniedziałków od 9 do 16, bilety: 9 i 12 zł.
Noclegi . Pokoje na Zamku w Niedzicy, Zamek 1, Niedzica, tel: 18 262 94 89, e-mail: shsniedzica@wp.pl, pokój 2-osobowy: 180 zł, nocleg w 2-osobowej komnacie z meblami z epoki: 250 zł. Obok zamku jest regionalna karczma.
